Sởi là bệnh phổ biến, có thể bùng phát thành dịch, thường gặp nhiều ở trẻ em và có cả ở người lớn. Bệnh sởi có các dấu hiệu đặc trưng như sốt, nổi ban đỏ, chảy nước mũi, mắt chuyển sang màu đỏ. Bệnh sởi lây lan nhanh trong cộng đồng và có biến chứn nguy hiểm…
Sởi là bệnh gì?
Sởi là bệnh truyền nhiễm trẻ em dễ mắc phải. Người chưa mắc bệnh sởi lần nào, chưa được chích ngừa vắc xin phòng sởi thì có nguy cơ bị lây cao khi tiếp xúc với bệnh nhân mắc sởi.
Bệnh sởi do virus sởi gây ra. Virus sởi hình cầu, đường kính 120 đến 250nm, chứa ARN sợi đơn, vỏ capsid đối xứng xoắn và có bao ngoài. Trong cấu trúc có thể có 6 protein cấu trúc.
Virus sởi là virus đồng nhất, không có sự biến dị của mọi cấu trúc Virus , do vậy sau khi nhiễm Virus sởi, kháng thể có thể duy trì suốt đời. Virus sởi chỉ gây bệnh cho người. Hemagglutinin của Virus sởi mang tính kháng nguyên ngưng kết hồng cầu khỉ.
Virus sởi xâm nhập vào đường mũi họng và đường mắt. Virus nhân lên ở hệ bạch huyết nơi xâm nhập và tế bào đường hô hấp trên rồi đi qua máu, từ đó gây nên bệnh sởi.
| Trẻ bị mắc bệnh sởi |
Triệu chứng của bệnh sởi ở người lớn, trẻ nhỏ
Sau khi tiếp xúc với người bị mắc sởi, một người khỏe mạnh nếu có các triệu chứng sau đây thì có thể nghĩ ngay đến việc mình đang mắc bệnh sởi:
Khoảng 10 tới 12 ngày sau khi tiếp xúc với siêu vi sởi, những triệu chứng sau đây có thể xẩy ra:
– Sốt: Thân nhiệt cơ thể cao hơn 37 độ C gọi là sốt. Nếu nhiệt độ trên 38,5 độ C thì phải dùng hạ sốt.
– Ho khan: Họ không phải do viêm họng cấp.
– Chảy nước mũi
– Mắt đỏ
– Không chịu được ánh sáng
– Những nốt nhỏ xíu với trung tâm mầu xanh trắng xuất hiện bên trong miệng nơi gò má. Những nốt này có tên là đốm Koplik.
– Người mọc ra những đốm đỏ lớn, phẳng, chập vào nhau
Nếu có dấu hiệu của bệnh sởi, bạn cần tham vấn ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và có phương án điều trị phù hợp.
Bệnh sởi bao lâu thì khỏi?
Bệnh sởi đức diễn biến trên lâm sàng với 2 thể bệnh là thể thông thường và thể có biến chứng.
Thể thông thường có 3 dấu hiệu sốt, nổi hạch, phát ban ngoài da và niêm mạc. Bệnh nhân sốt nhẹ dưới 38,5oC và hết sốt khi có phát ban.
Triệu chứng phát ban không phải trường hợp nào cũng có, nếu bị phát ban thì thường nổi ban đỏ ở mặt trước và sau 24 giờ mới có ở toàn thân. Ban đỏ dạng sởi nhưng không để lại vết thâm và thường hết sau 3 ngày.
Ban dạng nốt xuất huyết có thể ở niêm mạc vòm miệng, niêm mạc mắt, niêm mạc mũi.
Thể có biến chứng hay gặp ở nam giới, trên đối tượng người lớn và thanh niên với các biến chứng khác nhau. Biến chứng viêm đa khớp thường xảy ra vào ngày thứ hai dễ nhầm lẫn với đợt thấp khớp dạng thấp tiến triển nhưng chúng tự khỏi sau từ 15 – 30 ngày và không để lại di chứng.
Biến chứng tử ban với dấu hiệu nốt xuất huyết dưới da sau để lại vết thâm do hạ tiểu cầu nhưng rất hiếm; bệnh khỏi sau từ 2 – 4 tuần; dùng thuốc corticoides có thể có tác dụng, ít trường hợp phải truyền tiểu cầu. Biến chứng viêm não-mạng não hiếm gặp, thường xảy ra từ 2 – 4 ngày đầu sau khi nổi ban; có 3 dấu hiệu của viêm màng não như: đau đầu, nôn, cổ cứng và kèm theo dấu hiệu tổn thương não như rối loạn ý thức, liệt tay chân, rối loạn điều hòa vận động chân tay.
Ngoài ra, còn có thể bệnh sởi đức hay bệnh rubella bẩm sinh có thể phát hiện sau khi trẻ sinh ra hoặc vài năm sau mới xuất hiện với các triệu chứng như: tổn thương mắt, đục thủy tinh thể hai bên, đục giác mạc, tai điếc, tổn thương thần kinh, chậm phát triển tinh thần, não bộ bé lại…
Bệnh sởi có nhiều thể, thời gian ủ bệnh, diễn biến và khỏi bệnh như sau:
– Thời gian ủ bệnh: 8-11 ngày
– Thời gian khỏi bệnh: Khỏi sau 6-7 ngày khởi phát bệnh.
| Bệnh sởi người lớn |
Bệnh sởi có phải kiêng gió, kiêng tắm không?
Kiêng gió kiêng nước là kinh nghiệm dân gian áp dụng đối với những người bị mắc sởi. Thực tế thì kinh nghiệm đó vẫn rất cần được áp dụng cho tới ngày nay, tuy nhiên nhiều người vì hiểu một cách máy móc nên mới dẫn đến những hậu quả đáng tiếc như báo chí đã nêu. Khi bị sởi, nếu ra gió hoặc tắm nước lạnh dễ khiến sởi chạy hậu, dẫn đến các biến chứng sâu vào phổi, mắt, tai, não…
Sở dĩ như vậy là do lúc bị nhiễm sởi, thể trạng bị yếu đi. Khi thể trạng bị suy yếu thì lỗ chân lông mở ra. Trong gió và nước lại thường có tà khí, vi khuẩn. Việc ra gió hay tắm bằng nước lạnh sẽ khiến cho cơ thể lại phải đón nhận thêm tà khí và vi khuẩn. Cơ thể đang yếu lại bị tà khí tấn công thì không có gì nguy hiểm bằng. Người ta thường nói “yếu thì không nên ra gió” là vì vậy.
Tuy nhiên, kiêng gió không có nghĩa là bịt kín người bệnh trong một không gian thiếu không khí. Trong môi trường không thoáng khí không được khử trùng lại tồn tại rất nhiều vi khuẩn. Do vậy “kiêng gió” kiểu đó cũng rất dễ dẫn đến bội nhiễm. Kinh nghiệm dân gian thường đốt bồ kết lên để khử khuẩn, khử tà khí trong nhà, trong vườn. Khi vườn, nhà đã được khử khuẩn thì bạn nên để nhà mở cửa sổ để làm thoáng khí, nhưng người bệnh nên tránh nằm ở cửa sổ hoặc cửa ra vào, nơi gió trực tiếp lùa vào.
Kiêng tắm là để tránh bị nhiễm lạnh, nhiễm khuẩn. Nhưng nếu kiêng quá sẽ khiến cơ thể mất vệ sinh và vẫn bị nhiễm khuẩn như thường. Do vậy, vấn đề cần đặt ra là: người bệnh vẫn phải tắm để giữ vệ sinh sạch sẽ nhưng tuyệt đối không để cho cơ thể bị nhiễm lạnh, nhiễm khuẩn.
Khi sởi lặn, kiêng ăn: tôm, cua, măng tươi, khoai sọ và thức ăn hay động phong, để tránh sinh chứng chẩn lại (tức lở ngứa ngoài da).
Điều trị sởi chú ý những gì?
Điều trị bệnh sởi cần thực hiện ở bệnh viện nhằm mục đích cách ly và phát hiện kịp thời các biến chứng. Giống như trong đa phần các bệnh do virut, hiện tại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu chống virut sởi mà chủ yếu là điều trị triệu chứng, đề phòng các biến chứng và nuôi dưỡng tốt.
Điều trị hỗ trợ gồm hạ sốt: khi trẻ sốt cao trên 38,50C, có thể hạ sốt bằng phương pháp vật lý như cởi bớt quần áo cho trẻ, lau người bằng khăn ấm… nếu không có tác dụng thì dùng một trong các thuốc hạ sốt thông thường như paracetamol, ibuprofen.
Chú ý cho trẻ uống nhiều nước, bú tăng lần (với những trẻ còn bú mẹ). Việc điều trị kháng sinh chỉ khi có bằng chứng bội nhiễm vi khuẩn. Một số trẻ có ho nhiều thì cần dùng các thuốc giảm ho, long đờm như: acetylcystein, dextromethorphan.
Dùng các dung dịch sát trùng mắt, mũi, họng như nhỏ mắt bằng dung dịch argyrol, nhỏ mũi, súc họng bằng dung dịch natriclorid 0,9%.
Tình trạng thiếu vitamin A gặp ở 90% bệnh nhi mắc sởi ở châu Phi và gặp ở 22 – 72% bệnh nhi mắc sởi ở Mỹ, điều trị bằng vitamin A đường uống chứng tỏ làm giảm tỷ lệ tử vong cũng như biến chứng ở trẻ em mắc sởi tại các nước đang phát triển. Trẻ suy dinh dưỡng và trẻ có dấu hiệu ở mắt do thiếu vitamin A nên thêm một liều vào ngày hôm sau và 4 tuần sau đó thêm liều thứ 3.
Bên cạnh các thuốc hỗ trợ thì chế độ nghỉ ngơi và dinh dưỡng hợp lý là hết sức quan trọng. Các bà mẹ nên cho con uống nhiều nước, ăn nhiều hoa quả, ăn các đồ ăn mềm, dễ tiêu hóa, mặc quần áo thoáng mát nhưng không để bé nhiễm lạnh, theo dõi sát các triệu chứng của trẻ để phát hiện sớm các biến chứng.
Chăm sóc cho trẻ bị sởi như thế nào?
Việc chăm sóc tốt bệnh nhân bị bệnh sởi có thể giảm bớt hoặc ngăn chặn sự phát sinh biến chứng của bệnh, cụ thể:
– Cho trẻ nằm nghỉ ngơi
– Phòng nằm ấm áp, không mặc áo quá dày
– Phòng thoáng, tránh gió lạnh và sáng quá
– Phòng không khô ráo quá
– Miệng, mũi, mắt của trẻ cần lau rửa luôn
– Chú ý cho người bệnh uống nước
– Cho ăn lỏng và cháo đặc; trường hợp trẻ ỉa lỏng cần giảm thức ăn: sữa, hoa quả, dầu mỡ, cay the, tanh, nếu không sẽ làm cho sởi khó mọc ra hết được.
