Cây Bát giác liên còn có tên gọi khác là Quỷ cừu, Bát giác liên, Cước diệp, Độc diệp nhất chi hoa, Độc cước liên, có nhiều công dụng, tác dụng trong việc chữa bệnh.
| Cây Bát giác liên |
Cây Bát giác liên (Quỷ cừu, Bát giác liên, Cước diệp, Độc diệp nhất chi hoa, Độc cước liên) có yên khoa học là Podophyllum tonkinense Gagnep, Dysosma versipellis (Hance) M. Cheng, họ Hoàng liên gai (Berberidaceae)
Cây Bát giác liên mọc hoang ở những vùng núi ở độ cao từ 800-900m, đất mùn, ẩm mát có độ chiếu sáng yếu ở các tỉnh miền Bắc nước ta.
Mô tả cây Bát giác liên: Cây thảo sống nhiều năm, cao 30 – 50cm, thân rễ thô to, mọc ngang và cứng chia nhiều đốt. Thân mang một đến 2 lá, đính lá dạng ngù. Phiến lá rộng đến 30cm, có 4 – 9 thùy nông, thùy dạng tam giác rộng hoặc hình tròn dài dạng trứng, đỉnh nhọn sắc, mép lá có răng nhỏ. Hoa màu hồng đậm, gồm 5 – 8 hoa mọc tập trung ở gốc lá, hoa rủ xuống, cuống hoa nhỏ, dài, cong. Lá đài 6, mặt ngoài có ít lông dài. Cánh hoa 6 dài 2cm. Nhị 6. Bầu thượng, quả mọng hình bầu dục hoặc hình trứng. Hạt nhiều.
Bộ phận dùng: Thân, rễ thường gọi với tên thuốc là Quỷ cừu (Rhizoma Dysosmae Versipellis). Rễ thu hái vào mùa thu, mùa đông, lá hái vào mùa xuân trước khi cây ra hoa. Dùng tươi hay phơi, sấy khô dùng dần.
Thành phần hoá học chính: Trong loài bất giác liên Dysosma pleiantha Woodson người ta chiết được podophyllotoxin, desoxypodophyllin, astragalin, hyperin, kaempfeitrin
Công dụng: Bát giác liên có vị đắng cay, tính ấm, có độc, tác dụng thanh nhiệt giải độc, hóa đàm tán kết, khu đàm tiêu thũng… Được dùng trong trị liệu các bệnh chứng như trị mụn nhọt, lở ngứa. Tràng nhạc, sưng yết hầu, đòn ngã, dao chém, rắn độc cắn… Toàn cây được dùng làm thuốc trừ phong, tiêu viêm giải độc… Rễ và thân cây Cước diệp chứa nhiều chất berberine.
Cách dùng, liều lượng: Ngày dùng 4-8g, dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác.
Bài thuốc:
1. Chữa sưng tấy (áp xe vú, nhọt độc): Lấy lá Bát giác liên tươi, giã nhỏ hơ nóng rồi đem đắp vào nơi đau, ngày 1-2 lần.
2. Chữa rắn cắn: Thân rễ Bát giác liên 6-12g giã vắt lấy nước cốt uống, còn bã đắp vào nơi vết rắn cắn
Lưu ý : Phụ nữ có thai không dùng Bát giác liên.
